Տնային աշպատանք

1. Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով:

Անսահման հզորություն ու առանց չափ ունեցող գոռոզություն ուներ Թեմուրը: Միջին դարերում  ոչ մի քաղաք չէր կարող համեմատվել նրա նոր պետության գլխավոր քաղաքի հետ: Ճարտարապետի ձին մի օր կորել էր այդ քաղաքի ամենից մեծ պարտեզում և մեկ ամիս որոնումներից հետո հազիվ գտնվել: Թեմուրն իր մայրաքաղաքի՝ Սամարղանդի շրջակա տարածքում գյուղերն անվանել էր Բաղդադ,Կահիրե,Դամասկոս, որ աշխարհիմեծագույն քաղաքները որպես աննշան գյուղեր տեսներ:

2. Տրված հարադրությունների իմաստներն արտահայտի՛ր այլ բառերով:

Կանգ առնել- գանգնել,

մուր գալ- խնդրել

շուռ գալ- թեքվել

ցույց տա- ցուցադրել

3. Աչք և գլուխ բառերով կազմի՛ր հնարավորին չափ շատ հարադրություններ ու դարձվածքներ:

Աչք-աչքը փակել, աչքը տեսնել, աչքը ձգել, աչով անել, աչքը բացել

Գլուխ- գլուխը կորցնել, գլուխ գլխի տալ, գլուխը տանը մոռանալ, գլուխը ցցել, գլուխ դնել, գլուխ գովալ
4. Ընդգծված բառակապակցությունները փոխարինի՛ր բաղադրյալ բառերով:

Մինչև հիմա կարծում էին, աշխարհում ամենաբարձր ծառը Ամերիկայում աճող սեկվոյան է, նրա բարձրությունը երբեմն հարյուր մետրից էլ է անցնում: Բայց վերջերս Աֆրիկայում գտան հարյուր ութսունինը մետր բարձրությամբ մի բաոբաբ’ սեկվոյայից մոտ կրկնակի բարձր: Նրա բնի տրամագիծը 43,5 մետր է. կտրվածքի վրա հանգիստ կարող է տեղավորվել հնադարյան մի շենք:

Advertisements

Դասարանում 
Ստեղծագործության քննարկում 
1. Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով:

Մարգարտահատիկները տարբեր մեծության են լինում: Աշխարհում ամենամեծը   լոնդոնյան թանգարանի մեծահռչակ ութսունհինգ գրամանոց մարգարիտն է:

 Համպարը թանկարժեք նյութ է, որը գործածվում է լավագույն օծանելիքների  արտադրության մեջ: Դա սևավուն, քարանման նյութ է, որը միայն կաշալոտի  աղիներում է լինում: Դա մեծմասամբ հանում են տեգահար կաշալոտի աղիներից, բայց  երբեմն ծովափին էլ կարող ենգտնել:

Մարգարտահատիկները-մարգարիտի հատիկներ

ամենամեծը-ամենից մեծ

լոնդոնյան-լոնդոնում

մեծահռչակ-մեծ հռչակ ունեցող

թանկարժեք-թանկ արժեք ունեցող

լավագույն-ամենից լավը

սևավուն-սև գույն ունեցող

քարանման-քարի նման

տեգահար-տեգով խփված

ծովափին-ծովի ափին

Բան ունեմ ասելու

Ուզում եմ ձեզ մի բանի մասին պատմեմ: Մի անգամ երբ ես փոքր էի ես և քույրիկ մտածեցինք մայրիկիս ծնդյան տարեդարձին անակնկալ պատրաստենք: Գնացինք գլխարկներ, պզիկներ, տորթ և փուչիկներ գնեցին և հուրաքրոջս ընտանիքին կանչեցինք մեր տուն:

Տնային աշխատանք

Սոկրատեսը շուկայում

Լինելով իսկական փիլիսոփա, Սոկրատը հավատում էր, որ իմաստուն մարդը բնազդաբար վարում է անսեթևեթ կյանք:

Ինքն էլ նույնիսկ չէր կրում կոշիկներ, թեև նրան միշտ ձգում էր շուկայում ցուցադրվող ապրանքները զննելը:

Երբ մեկն իր ընկերներից հարցրեց, թե ինչու է նա այդպես վարվում: Սոկրատը պատասխանեց.

-Ինձ դուր է գալիս գնալ այնտեղ և հասկանալ, թե առանց ինչքան բաների է ինձ հաճելի ապրելը:

1. Քո կարծիքով ո՞րն է այս ստեղծագործության ասելիքը:                             Այս ստեղծագործության ասելիքն այն է, որ նա լինելով փիլիսոփա չի սիրում զարդարանքներով հագնվել կամ իրեն ցուցադրել:
2. Նոր վերնագիր հորինիր:                                                                                                      Փիլիսոփա Սոկրատ, Անսեթևեթ կյանքով ապրող Սոկրատը:
3. Տեքստում գտիր ուրիշի ուղղակի խոսքով նախադասություն և դարձրու անուղղակի:                                                                                               Երբ մեկն իր ընկերներից հարցրեց, թե ինչու է նա այդպես վարվում: Սոկրատը պատասխանեց.-Երբ ընկերներիցս մեկն ինձ հարցրեց, թե ինչու ես դու այդպես վարվում: Ես պատասխանեցի
4. Կանաչ գույնով նշված բառերի հոմանիշները գրիր:                   Փիլիսոփա-մտածող, զննել-քննել, ուսումնասիրել, հետազոտել, նայել, դիտել, շոշափել:
5. Դեղին գույնով նշված բառերի հականիշները գրիր:                     Իսկական-իրական, հաճելի-ախորժելի, դուրեկան, հաճոյական, ցաանկալի

6.Ի՞նչ ստեղծագործություն է սա /հեքիաթ, առակ, պատմվածք/, հիմնավորիր պատասխանդ: 

Իմ կարծիքով սա առակ է, որովհետև վեջում պատադիր ինչ որ մի բան սովորեցրեց, իսկ առակներն ինչ որ մի բան սովորեցնում են

Առաջադրանքներ

1.Գրի՛ր տրված բառերի բացատրությունը՝ հղկել, լայնարձակ, սալարկված, պճնազարդ, ամուր, մաշիկ, աղտոտել, ապարդյուն:

հղկել- հարթեցնել

լայնարձակ-լայն տարածություն ունեցող

սալարկված-

պճնազարդ-գեղեցկանալ, զարդարվել

ամուր-պինդ, հզոր, ուժեղ

մաշիկ-կոշիկ

աղտոտել-կեղտոտել

ապարդյուն-արդյունք չտվող, անարդյունք, իզուր, զուր, անոգուտ, անհետևանք

2.Քո կարծիքով ո՞րն է այս առակի ասելիքը:

Այս առակի ասելիքն այն է, որ` մարդկանց, քարերի, ծառերի կամ բույսերի հետ չպետք է այդես վարվել ինչպես վարեցին քարի հետ նրանք:

3.Ինչպիսի մարդկանց է խորհրդանշում քարը:

Քարը խորհրդանշում էր` մեծ, գեղեցիկ, անմեղ և միանիտ մարդկանց:

4.Բացատրիր հետևյալ տողը՝ Մեր ունեցածը չենք պահպանում, իսկ կորցնելուց հետո լաց ենք լինում:

5.Բացատրիր տրված համանունները(ձևով նույն են, իմաստով՝ տարբեր)՝ քանոն-

այր- տղաամարդ, այրել

աղա- թագավոր, աղալ

6.Հետևյալ դարձվածքների իմաստն արտահայտիր մեկ բառով:

Ջրի գին- եժան

կրակի գին- թանկ

անկողին ընկնել- հիվանդանալ

պոչը քաշել- հեռանալ

ոտքերն ընկնել- աղաչել

աչքը ջուր կտրել- սպասել

7. Գրի՛ր տրված դարձվածքների հոմանիշ դարձվածքը:

Լեղաճաք լինել-վախենալ

Արյունը գլխին խփել-կատաղել, նյարդայնանալ

Աչքը ջուր կտրել-սպասել

Կյանքի թելը կտրվել-կյանքին վերջ տալ

Ոտքերն ընկնել-աղաչել, պաղատել, խնադրել

Դասարանում 

3. Խմբագրի՛ր տրված տեքստը:

Եգիպտական բուրգերն ու սֆինքսը աշխարհի յոթ հրաշալիքներն են: Տարբեր երկրներից գալիս են Եգիպտոս, որպեսզի տեսնեն այն: Հին Եգիպտոսում ամեն մի մահկանացու բուրգին մոտենալու իրավունք չուներ: Սֆինքսը, որ հավանաբար փարավոնի արձան է, հսկում էր փարավոնների հավերժական հանգիստը:

4.Մի բառով գրի՛ր:

ա) Ո՞վ է, որ սովորում է դպրոցում: Այդպես կոչում են նաև նրան, ով որևէարհեստ է սովորում:

Աշակերտ

բ) Ո՞վ է, որ ղեկավարում ու ցուցմունքներ է տալիս, ով առաջին դիրքն էգրավում ու իշխում է: Այսպես են կոչում նաև նրան, ով ճանապարհ է ցույցտալիս, առաջնորդում է:

Առաջնորդ

գ) Ինչպե՞ս է կոչվում շինության ուղղահայաց մասը, որ ծառայում է շենքըմասերի բաժանող միջնորմ: Դա նաև բարձր պատնեշ է, պարիսպ:

Պատ

դ) Ինչպե՞ս է կոչվում այն հասկացությունը, որով արտահայտում ենք իրերի,երևույթների և իրադարձությունների տևողությունը: Դա չափվում է դարերով,տարիներով, ամիսներով, շաբաթներով, օրերով, ժամերով և այլն:

Ժամանակ

ե) Ո՞վ է այն պաշտոնական անձը, որը վարում է դատավարությունը և գործիմասին դատավճիռ կամ որոշում է ընդունում:

Դատավոր

զ) Ինչպե՞ս է կոչվում այն հասկացությունը, որով արտահայտվում է գիտակցության մեջ անցյալի տպավորությունները պահելու և վերականգնելու կարողությունը:

Հիշողություն

5.Ի՞նչ է նշանակում՝ ծով, կղզի, փառք, խարույկ, երաժշտություն, ճակատագիր:

 

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1. Ինչպիսին էր գետակը. հիմնավորի՛ր պատասխանդ:                                      Գետակը չէր հասկանում թե որն է դա բայց ասում է, նա ուզում էր լինել ամենաանկրկնելին:
2. Բնութագրիր Մեծ գետին:                                                                                        Մեծ գետակը շատ մեծեր և մեծահոգի:
3. Ո՞վ է արժանանում պարգևների և պատիվների:                                             Պարգևների և պատիվների արանացավ` մեծ գետը:
4. Վերնագիրը բացատրիր:

5.Ինչպե՞ս ես հասկանում այս նախադասությունը՝ Եվ ընդհանրապես, սովորականը միշտ էլ անսովոր է:

6. Ընդգծված նախադասության մեջ հեղինակի խոսքը գրիր՝ ա. ուրիշի ուղղակի խոսքից առաջ, բ. ուրիշի ուղղակի խոսքից հետո:                         ա. ուրիշի ուղղակիխոսքից առաջ-ոչ                                                                      բ. ուրիշի ուղղակի խոսքից հետո- ես ամենաանկրկնելին եմ
7. Փոխի՛ր յուրաքանչյուր բառի առաջին բաղադրիչը և նոր բառ ստացի՛ր:

Ջերմաչափ-երկրաչափ

ձնծաղիկ-ալվանծաղիկ

սևահող-սերմահող

մարդաշատ-ծառաշատ

ակնաբույժ-ատամնաբույժ

դասախոս-հեռախոս

երևանաբնակ-գյուղաբնակ

գետափ-սևափ

բանաձև-խաղաձև

հեռագիր-կարոտագիր, նամակագիր

 

1. Անտառ նկարագրի՛ր գործածելով ինչքան հնարավոր է շատ հոմանիշներ:

Կեսօր էր։ Մենք մոտեցանք Լոռվա կուսական ու դարավոր անտառներից մեկին։ Հինավուրցկաղնիները մեղմ օրորվում էին քամուց,սպիտակազգեստհագաց բալենիները պար էին բռնել վարդագույն շորեր հագած դեղձենիների հետ։

Դեպի երկինք սլացող բարձրակատար բարդիները պատվո պահակների նման հսկում էին նրանց։

Անտառը գտնվում էր բարձրաբերձ լեռների գրկում։

Հրաշալի էր․․․

2. Գրի՛ր, թե ընդգծված արմատների մեջ ինչ փոփոխություն է կատարվել (փոփոխությունըտեսանելի դարձնելու համար բառը վանկատի՛ր):

Oրինակ ՝

կես – կիսատ (կի-սատ) – ե-ն դարձել է ի:

Թիվ-թվանշան(թըվա-նը-շան)-ի-ն դարձնել է ը:

Անասուն – անասնապահ (ու-ն դուրս է ընկել, սղվել է:

Տեր – տիրանալ ( տի-րա-նալ ) – ե-ն դարձել է ի։

էջ-իջնել ( իջ-նել ) – է-ն դարձել է ի։

ինձ- ընձուղտ ( ընձ-ուղտ ) – ի-ն դարձել ը

գիծ – գծել ( գը-ծել ) – ի-ն սղվել է։

աղավնի – աղավնյակ ( ա-ղա-վնյակ ) – ի-ն սղվել է

կաղնի -կաղնուտ ( կաղ-նուտ ) – ի-ն սղվել է

հուր – հրեղեղեն ( հը-րե-ղեն ) – ու-ն դարձել է ը

հիսուն – հիսնամյա ( հիս-նա-մյա ) – ու-ն սղվել է։

առու – առվակ ( առ-վակ ) – ու-ն սղվել է։

աստղ – աստղային ( աս-տղա-յին ) – ոչինչ տեղի չի ունեցել։

3. Ի՞նչ տարբերություն ես տեսնում հետևյալ երկու արտահայտությունների միջև:

Ա. մի փոքր, սառը առվակ
Բ. մի փոքր սառը առվակ

Ա. Մի չնչին, կարմրած վերք

Բ․ Մի չնչին կարմրած վերք

Ա․ մի քիչ մեծ, կանաչ խնձոր

Բ․ մի քիչ մեծ կանաչ խնձոր

Ա.  Բուխարին շատ մեծ, տաքություն ունի

Բ. Բուխարին շատ մեծ տաքություն ունի

 

Դասարանում
1. Տեքստում կետերի փոխարեն տեղադրի՛ր տրված հականիշները:

Հեռավոր-մերձավոր, ներկա—անցյալ, պատճառ-հետևանք, հանելուկ—լուծում, գրոհել—նահանջել, խաղաղ-անապահով:

Վերջին միլիոնավոր տարիների ընթացքում սառցադաշտերը մի քանի անգամ իջել են Սկանդինավյան լեռներից, գրոհել են մինչև Միջերկրական ծով ու հետո կրկին նահանջել:

Սառցադաշտային ժամանակաշրջանը մեր մոլորակի անցյան է: Եվ ներկայում այդ շրջանին վերաբերող շատ բան դեռ հանելուկ է: Դեռ լուծում չունի այն հարցը, թե ինչի հետևանքով են առաջացել այդպիսի ցրտերը: Չգիտենք նաև մեր մոլորակի դեմքին հայտնված բազմաթիվ «վերքերի» ստույգ պատճառները: Իսկ ի՞նչ է բերելու … ապագան: Մարդկությունը կարո՞ղ է հուսալ, որ Երկրի վրա …կյանք է սկսվելու, թե՞ մեր մոլորակին տիեզերական … ապագա է սպասվում:

2. Սխալ կամ ոչ տեղին գործածված բառերը գտի՛ր և փոխարինի՛ր հարմար

հոմանիշներով:

Նրան աշխատանքից փրկեցին, որովհետև անպատասխանատու էր ու ցրված:

Մատիտներիդ մեջ կապույտի բոլոր գույները կա՞ն:

Ծանոթիս այդպես էլ չգտա թանձր բազմության մեջ:

Ընկերները երկու օր առաջ էին մաքառել ու հաշտվելու փորձեր էին անում:

Բերրի խոստումներ տվեց ու գնաց:

Տնային աշխատանք

Կարդա՛ ստեղծագործությունը: 

Ո՞րն է ստեղծագործության ասելիքը, մեկնաբանիր: 

Ինչպիսի ստեղծագործությունն էր՝ առակ, պատմվածք, հեքիաթ: Պատասխանդ հիմնավորիր: 

1.Տրված դարձվածքներն արտահայտի՛ր մեկական բառերով:

Պատի ծեփ դառնալ-սփրտնել

Պայման կապել-պայմանավորվել,

Քիթը կախել-նեղանալ

Բերանը բաց մնալ-զարմնանալ

Իրեն պատեպատ-տալուրախանալ

 

2.Տրված արտահայտություններից յուրաքանչյուրով երկու նախադասությու կազմի՛ր՝ մի դեպքում դրանք գործածելով ուղիղ իմաստով, մյուս դեպքում՝ որպես դարձվածք:

Մատը մտցնել բզեզի բույնը-Բզեզի բույնը խառնել: Բզեզի բույնը խառնեցինք և նրանք հարցակվեցին մեր վրա:

Լեզու առնել-Խանութից լեզու առա: Երես տալ:

Մատը կծել- Արջից վախեցավ և մատը կծեց: Իրենց վախկոտի պես պահել:

Ոսկոր ու կաշի դառնալ- Այնքան էր նիհարել ոսկորն ու կաշին էր մնացել

գլուխը յուղել-Իր շատախոսությամբ գլուխը յուղեց: Խոստումներով խափել:

մատից փուշ հանել-մատս փուշ էր մտել և մայրիկս հանեց: Ընկերոջը օգնել:

գլխին քար գցել-Անցորդի գլխին պատահական քար ընկավ: Գլխին փորձանք բերել: