Առաջադրանքներ

1) Դիցուք՝ a-ն եռանկյան հիմքն է, h-ը՝ բարձրությունը, իսկ S-ը՝ մակերեսը: Գտեք՝ 

ա) S-ը, եթե a=7սմ, h=11սմ — 38,5

բ) h-ը, եթե a=14սմ, S=37,8սմ² — 5,4

գ) a-ն, եթե S=46սմ², h=23սմ — 4

2) ABC եռանկյան AB և BC կեղմերը համապատասխանաբար 16սմ և 22սմ են: Գտեք BC կողմին տարված բարձրությունը, եթե AB կողմին տարված բարձրությունը 11սմ է:

3) Եռանկյան երկու կողմերն են 7,5 սմ և 3,2 սմ: Դրանցից մեծին տարված բարձրությունը 2,4սմ է: Գտեք նշված կեղմերից փոքրին տարված բարձրությունը:

Գոյականի հոլովումը

Հոլովումը գոյականի փոփոխման կամ ձևն է։Հայերենում գոյականները երկու ձևով են հոլովվում։ Առաջինը հոլովիչներով, որոնք ավելանում են բառի վերջից, այդ հոլովումը կոչվում է արտաքին, իսկ երկրորդը` բառի ներսում և կոչվում է ներքին հոլովում: Բառի հոլովումը որոշելու համար, այն պիտի լինի եզակի թվով և ստանա սեռական հոլով։
Արտաքին հոլովումներն են` ի, ու, ան, ոջ, վա, ց։
Ի հոլովման պատկանում է բառերի մեծ մասը, և դա համարվում է ընդհանրական։ Օրինակ` սովորող-սովորողի:
Ու հոլովման սովորաբար պատկանում են ի-ով վերջացող բառերը, օր ` գինի-գինու, այգի-այգու, մատանի-մատանու։Ի հոլովման են պատկանում մարդ, ամուսին, անկողին բառերը:
Ան հոլովման սովորաբար ենթարկվում են այն միավանկ գոյականները, որոնք հոգնակիում ներ վերջավորություն էին ստանում և ում-ով վերջացող գոյականները։
Ոջ հոլովման ենթարկվում են ազգակցական կապ ունեցող բառերը, նաև ընկեր և տեր բառերը։ Օր.` քրոջ, սկեսրոջ, ընկերոջ։
Վա հոլովման ենթարկվում են ժամանակ ցույց տվող բառերը։Օր.` տարի-տարվա, օր-օրվա, ամիս-ամսվա։
Ց հոլովման ենթարկվում են հավաքականություն ցույց տվող գոյականները։Օր.` Արմենենք-Արմենենց։Ներքին հոլովման երկու ձև կա։ Մեկը, որ վերջին ձայնավորը փոխվում է ա-ի, մյուսը` օ-ի։Օր.` տուն-տան, խաղաղություն-խաղաղության, անկյուն-անկյան, հայր-հոր, մայր-մոր, եղբայր-եղբոր։
Մնացած բոլոր հոլովումները, որոնք այս օրինաչափություններին չեն ենթարկվում, կոչվում են այլաձև հոլովումներն։ Օր.` աղջիկ-աղջկա, դուստր-դստեր, սեր-սիրո։

Սրանցից բացի՝ կան
նաև հոլովման զուգաձևություններ, օրինակ` հուսո-հույսի, լուսո-լույսի, սգո-սգի, պատվո-պատվի, հանգստյան-հանգստի,  կորստյան-կորստի

Առաջադրանքներ:

1.Կազմիր  տրված գոյականների  սեռական  հոլովաձևերը:
Ապարանք-ապարանքի
ամառ-ամռան
տարի-տարվա
հարսնաքույր-հարսնաքրոջ
ձի-ձիու
ընկերուհի-ընկերուու
կնքահայր-կնքահոր
աղջիկ-աղջկա
բնություն-բնության
մարդիկ-մարդկանց
կանայք-կանանց
մորաքույր-մորաքրոջ
գործընկեր-գործընկերոջ
ամուսին-ամուսնու
ամպ-ամպի
լեռ-լեռան
այգի-այգու
տանտիկին-տանիկնոջ
օգնություն-օգնության
աշուն-աշնան
սեր-սիրո
կորուստ-կորստյան, կորստի
գառ-գառան
ցերեկ-ցերեկվա
Արամենք-Արամենց
մարդ-մարդիկ

2.Կազմիր բառակապակցություններ`ընդգծելով հոլովական  զուգաձևությունները:
Շուշիի ազատագրում, Շուշվա կոլոլակ
սուգի մեջ լինել, սուգո թափոր
անկյան գագաթ, անկյունի խանութ
Լոռու մարզ, Լոռվա բնություն
ձյան փաթիլ, ձյունի պես ճերմակ
հեռացումի խոսքեր, հեռացման հրաման
մահու չափ, մահվա մասին: 
3. Գոյականները խմբավորել ըստ հոլովումների։
Քաղաք, սյուն, երկիր, գինի, ժամ, ուրախություն, հայր,  բեռ, հորաքույր, դուռ, փողոց, լեռ, սիրտ, ամիս, անկյուն, կնքամայր,  ձյուն, գործընկեր, ցասում, գիշեր, գարուն, գրիչ, շուն, ձուկ, բարդի, հորեղբայր, կալվածատեր, շարժում, պատանի, կին, Վարդանանք
խաղող, զարգացում,  խնձորենի, Սահակենք։

ի —
ու —
ան —
ոջ —
վա
ց —
ա —
ո —

Լրացուցիչ աշխատանք

Տրված բառերի բացառական հոլովը կազմի՛ր, դրանց վերջավորություններն ընդգծի՛ր և բացատրի՛ր Ա և Բ խմբերի բառերի բացառական հոլովաձևերի տարբերությունը: 

Ա. Ամպի, սառույցի, տանտիկինի, ձմեռվա, ամսվա, րոպեի:
Բ. Բալենու, մարդու, ամուսնու, ընկերուհու, գինու: 

Բառակապակցություններ կազմի՛ր` հարցական դերանունները փոխարինելով բացառական հոլովով դրված գոյականներով: Վիրավորվել ումի՞ց, ինչի՞ց:

Վիրավորվել ընկերոջից։ Վիրավորվել խոսքից։
Զգուշանալ ումի՞ց, ինչի՞ց:

Զգուշանալ թշնամուց։ Զգուշանալ փորձանքից։

Բառակապակցություններ կազմիր` հարցական դերանունները փոխարինելով գործիական հոլովով դրված գոյականներով: 

Ծածկվել ինչո՞վ:

Ծածկվել ձյունով։

Պատել ինչո՞վ:

Պատել գորգով։

Լցվել ինչո՞վ:

Լցվել ատելությամբ։

Ա և Բ խմբերի բառերով կազմի՛ ր բոլոր հնարավոր կապակցությունները: 

Ա. Ուրանալ, մոռանալ, դավաճանել, դավ նյութել:
Բ. Գաղափարը, զինակիցներին, գաղափարին, զինակիցների դեմ, սկզբունքները, սկզբունքներին, ընկերների հանդեպ, ընկերներին, թշնամուն, թշնամու դեմ, հայրենիքը, հայրենիքի հանդեպ, հայրենիքին, տունը, տանը: 

Տրված բառակապակցությունների  իմաստներն արտահայտի՛ր մեկ բառով: Ո՞ր հոլովներով են դրվում այդ բառերը: 

Կիրճի մեջ-կիրճում
հանրապետության մեջ-հանրապետությունում
ամպերի մեջ, գոմի մեջ-գոմում
օվկիանոսի մեջ-օվկիանոսում

Գագաթի վրա-գագաթին
հողի վրա-հողին
այգիների վրա-այգիներին
սեղանի վրա-սեղանին
աստիճանների վրա-աստիճաններին: 

Դաս 21.

Հարցերի քննարկում:

Թեմա՝ Թվաբանական գործողություններ հանրահաշվական կոտորակների հետ, գումարում, հանում:

Առաջադրանքներ գրքից՝

182, 183,184

ա․ -1/12x
զ․ 2a²/6ab²

ա. 2m/ac

Eating Grapes in Spain

Get your New Year’s health resolutions off to a good start, thanks to Spain’s tradition of eating 12 grapes, one for each stroke of midnight. It’s harder than it sounds (people even practice for it), but if you’re successful, tradition says you’ll have a year of prosperity. The place to do it is in the Puerta del Sol in Madrid for Nochevieja (or New Year’s Eve). Join the crowds, who will have 12 grapes in one hand and a glass of cava in the other. Stick around as it turns into a big party or head out to dance until the early hours of the morning at one of the city’s clubs. 

Smashing Plates in Denmark

Smashing things against someone’s house might be considered bad luck — but in Denmark, people hold on to chipped dishes and glasses all year just for New Year’s Eve. That night, they go around to the homes of friends and family and smash them against their front doors. The more shards you have on your doorstep the next morning, the more popular you are. 

Շերտեր, խմբեր, համայնքներ

Մարդը հասարակական էակ է։ Նրա պահանջմունքները, կարողությունները և հմտությունները ձևավորվում են հասարակության մեջ։ Յուրաքանչյուրս լինելով մարդկային հասարակության անդամ, որևէ ընտանիքի, համայնքի, ազգի ներկայացուցիչ ենք։ Ամեն մարդ ունի իր խումբը ստեղծելու, ցանկանալու թե որ խմբում պետք է լինի նա, իսկ օրինակ ընտանիքը դա բացառություն է դու ծնվում ես և ապրում այդ ընտանիքում դու չես որոշում թե որ ընտանիքում պետք է ծնվես։ Այսպիսով մեր ծնված օրից մենք այս կամ այն խմբի անդամ ենք։ Մարդիկ կարող են իրենց կյանքի ընթացքում շատ խմբերի մեջ մտնեն։ Այդ խմբերը շատ մեծ և տարբեր են։ Կան խմբեր որոնք ստեղծվել են պետական մարմինների օգնությամբ օրինակ բանակը։

Տնային աշխատանք

Գոյականի թիվը 

117.Տրված խմբերի գոյականները հոգնակի դարձրու և բացատրի՛ր օրինաչափությունը: 

Ա Ուժեր, տարրեր, ծովեր, նաև, կույտեր, բերդեր, շենքեր։ 

Բ. ճանապարհներ, գաղտնիքներ, հրաշքներ, մեքենաներ, շրջաններ, շինություններ, նավահանգիստներ։ 

Գ. Գառներ, դռներ, մատներ, մկներ, թոռներ, ձկներ, լեռներ, բեռներ: 

Դ. Աստղներ, արկղներ, վագրներ, անգղներ, սանրներ: 

Ե. Ծովածոց, սուզանավեր, դաշտավայրեր, շնագայլեր, հեռագիրներ, լրագիրներ: 

Զ. Քարտաշներ, գրագիրներ, լեռնագործներ, բեռնակիրներ:
է. Մարդիկ, կինկանայք: 

118.Փակագծում տրված բաոերը հոգնակի՛ դարձրու և համապատասխան ձևով գրի՛ր կետերի փոխարեն: 

Մրցող լաստանավերը մաքուր էին ու զարդարված գույնզգույն լաթերով:
Հարթավայրերի գարնան հորդացումների ժամանակ գետերը կարող են հակառակ ուղղությամբ հոսել:
… (օդերևութաբան) զգուշացնում են քաղաքին սպառնացող նոր ցիկլոնի մասին:
Գետում ջրի մակարդակը բարձրացել էր սառցադաշտերի պատճառով:
Ջրի հոսանքը դանդաղեցնում են հատակին լցված քարակույտերով։
Աշխարհի գեղեցիկ ջրվեժներիցր մեկը` Վիկտորիան, անցյալ դարում է հայտնագործվել եվրոպացիների կողմից:
Շատ ծովախորշեր վերածվել են ցամաքի: 

Դաս 20.

Հարցերի քննարկում:

Թեմա՝ Զուգահեռագծի մակերեսը:

Տեսական նյութ

Թեորեմ՝ Զուգահեռագծի մակերեսը հավասար է նրա հիմքի և բարձրության արտադրյալին:

Առաջադրանքներ(դասարանում)

1) Դիցուք՝ զուգահեռագծի հիմքը a-ն է, բարձրությունը՝ h-ը, իսկ մակերեսը՝ S-ը: Գտեք՝

ա) S-ը, եթե a=15սմ, h=12սմ ֊ 180սմ

բ) a-ն, եթե S=34սմ², h=8,5սմ ֊ 4սմ

գ) h-ը, եթե S=162սմ², a=9սմ ֊ 18սմ

2) Զուգահեռագծի անկյունագիծը 13սմ է և ուղղահայաց է զուգահեռագծի այն կողմին, որը 12 սմ է: Գտեք զուգահեռագծի մակերեսը:

12•13=156սմ

3) Զուգահեռագծի կից կողմերը հավասար են 12 սմ և 13սմ, իսկ սուր անկյունը 30⁰ է: Գտեք զուգահեռագծի մակերեսը:

6×13=78

4) Զուգահեռագծի սուր անկյունը 30⁰ է, իսկ բութ անկյան գագաթից տարված բարձրությունները հավասար են 2սմ և 3սմ: Գտեք զուգահեռագծի մակերեսը:

S=3×4=12սմ²

5) Գտեք զուգահեռագծի անկյունները, եթե նրա մակերեսը 40սմ² է, իսկ կողմերը՝ 10սմ և 8սմ:

<A=30
<B=150
<C=130
<D=150

Գոյական, գործնական աշխատանք

1. Տրված գոյականները դարձրու ինչի՞, ու՞մ հարցին պատասխանող, ընդգծիր վերջավորությունները և բացատրիր տարբերությունը:
Ծառ-ծառի, սեղան-սեղանի,  ուսանող-ուսանողի, րոպե-րոպեի, գինի-գինու, տիրուհի-տիրուհու, այգի-այգու, հոգի-հոգու, օր-օրվա, ժամ-ժամվա, ամիս-ամսվա, գարուն-գարնան, որոշում-որոշմա, ձմեռ-ձմեռան, քույր-քրոջ, ընկեր-ընկերոջ, տանտիկին-տանտիկնոջ, հայր-հոր, մայր-մոր, եղբայր-եղբոր, անկյուն-անկյան, սյուն-սյան, տուն-տան, ուրախություն-ուրախության, սեր-սիրո, կորուստ-կորստի, աղջիկ-աղջկա:
2. Որևէ, ինչ-ինչ, ոչ մի, այլևայլ, յուրաքանչյուր, ամբողջ, բոլոր բառերի հետ եզակի կամ հոգնակի թվով գոյականներ գործածիր:
Որևէ — տուն
ինչ-ինչ — մարդիկ
ոչ մի — ուրախություն
այլևայլ — թվեր
յուրաքանչյուր — նկարչուհի
ամբողջ — տարի
բոլոր — շները
3. Արկղ, ժամացույց, հանդապահ, ծրագիր, երեխա, տիկին, թռչուն, վագր, մեծատուն, հացատուն, տղամարդ, գառ, գրագիր, նուռ, ականակիր,հանքափոր, նավթահոր, օրագիր, մատենագիր, դեղատուփ, խմբերգ, գրաշար, դիմագիծ գոյականների հոգնակին կազմիր:
արկղեր, ժամացույցներ, հանդապահներ, ծրագրեր, երեխաներ, տիկիններ, թռչուններ, վագրեր, մեծատուններ, հացատներ, տղամարդիկ, գառներ, գրագիրներ,նռներ ականակիրներ, հանքափորեր, նավթահորեր, օրագրեր, մատենագիրներ, տեղատուփեր, խմերգեր, գրաշարներ, դիմագծեր
4. Փակագծերում գրված  գոյաականները դարձրու հոգնակի և համապատասխանեցրու նախադասությանը:
Ա. Հայ նախարարները Արտաշատի ժողովի վճիռներից հետո քաշվեցին իրենց աշխարհները  և, անցնելով առօրյա գործերը, սպասում էին Պարսկաստանի լուրերին:
Բ. Պատառոտված հագուստներով որբ երեխաները կուչ էին եկել հարուստ տների պատերի  տակ:
Գ.  Հաստաբուն ընկուզենիների տակ` հասարակ նստարանների վրա, տեղավորվել էին բավական մեծ թվով մանուկներ, պատանիներ:
Դ. Աշխարհի ցավերին անտեղյակ` արևը բարձրանում է (սարերի) լազուրից և հավասարապես լուսավորում լեռների ալևոր գլուխները, թշնամու բանակները, ծխացող տներով լեցուն գյուղերը:

14-18 декабря

1. Прочитайте текст.

«Господи, я прошу не о чудесах и не о миражах, а о силе каждого дня. Научи меня искусству маленьких шагов.
Сделай меня наблюдательным и находчивым, чтобы в пестроте будней вовремя останавливаться на открытиях и опыте, которые меня взволновали.
Научи меня правильно распоряжаться временем моей жизни. Подари мне тонкое чутье, чтобы отличать первостепенное от второстепенного.

Я прошу о силе воздержания и меры, чтобы я по жизни не порхал и не скользил, а разумно планировал течение дня, мог бы видеть вершины и дали, и хоть иногда находил бы время для наслаждения искусством.
Помоги мне понять, что мечты не могут быть помощью. Ни мечты о прошлом, ни мечты о будущем. Помоги мне быть здесь и сейчас и воспринять эту минуту как самую важную.
Убереги меня от наивной веры, что все в жизни должно быть гладко. Подари мне ясное сознание того, что сложности, поражения, падения и неудачи являются лишь естественной составной частью жизни, благодаря которой мы растем и зреем.

Напоминай мне, что сердце часто спорит с рассудком.
Пошли мне в нужный момент кого-то, у кого хватит мужества сказать мне правду, но сказать ее любя!
Я знаю, что многие проблемы решаются, если ничего не предпринимать, так научи меня терпению.

Ты знаешь, как сильно мы нуждаемся в дружбе. Дай мне быть достойным этого самого прекрасного и нежного Дара Судьбы.
Дай мне богатую фантазию, чтобы в нужный момент, в нужное время, в нужном месте, молча или говоря, подарить кому-то необходимое тепло.
Сделай меня человеком, умеющим достучаться до тех, кто совсем «внизу».
Убереги меня от страха пропустить что-то в жизни.
Дай мне не то, чего я себе желаю, а то, что мне действительно необходимо.
Научи меня искусству маленьких шагов».

2. Ответьте на вопросы.
1. О чем эта молитва?
2. Чему учит она?
3. Какие эмоции вызвала она?

3. Грамматический материал.

Главные члены предложения – это подлежащее и сказуе мое.
Подлежащее отвечает на вопросы именительного падежа: кто? или
что? Подлежащее обычно выражается именем существительным или
местоимением.Сказуемое – это главный член предложения, который отвечает на
вопросы что делает предмет? что с ним происходит? что он такое?
кто он такой? и др. Сказуемое чаще всего выражается глаголом.

4. Подчеркните главные члены предложения.
1.Воробей лежал на моей ладони. 2. На пригорке играли лисята. 3. За
рекой поднялась большая тёмная туча. 4. Ветер гнул макушки деревьев. 5. На землю упали тяжёлые капли дождя. 6. Вскоре хлынул тёплый
летний дождь. 7. Небо прояснилось. 8. Снова вернулось ласковое лето. 9.Мы с нетерпением ждали весны. 10. Листья падают с клёнов.

1. Воробей лежал
2. Играли лисята
3. Поднялась туча
4. Ветер гнул
5. Упали капли
6. Хлынул дождь
7. Небо прояснилось
8. Вернулось лето
9. Ждали весны
10. Листья падают

5. Замените существительные местоимениями.
Образец: Бабушка сидела у порога. – Она сидела у порога.

1. Они обнаружили под толстым слоем песка, развалины древнего города.
2. Она подошла к памятнику.
3. Они жадно разевали голодные рты
4. В пять лет он уже читал
5. Оно ласково плескалось у самых моих ног
6. Весной они возвращаются к своим покинутым домам
7. Через два дня она уезжала на юг
8. Он часто посещал больного

6. Восстановите текст, дополнив его второстепенными членами предложения.

Никто не встретил. Избушка была пуста. Стоит печь. Кто-то оставил. Разрослась малина. Поселились бурундуки. Они собирают и прячут. Они бегут.
Бурундук забирается. Он сидит. Треснет ветка – храбрец катится. Бурундуки мчатся.
Слова для справок: нас, на Белой горе; лесная; в углу избушки; на
столе, сахар, пачку соли, чай; вокруг избушки, дикая; в самой избушке,
шустрые; шиповник, на зиму под избушкой; утром, друг за другом по
каменным ступеням; самый храбрый, выше; на верхней ступеньке;
с визгом, вниз; за ним, все, в покинутую избушку.

7. Закончите предложения.
1. Я не знаю, где ___
2. Я не знаю, когда ___
3. Я не знаю, как ___
4. Я не знаю, почему ___
5. Я не знаю, какая ___
6. Я не знаю, кого ___
7. Я не знаю, кто ___

8. Напишите сочинение по темам:
Что сильнее: зло или добро?
В чём заключается сила доброты?
Может ли мечта изменить реальность?
Что можно сделать для того, чтобы люди стал лучше?